آیا می‌دانید برخی از محصولاتی که در برنامه غذایی روزانه‌مان استفاده می‌کنیم از انواع غذاهای فراسودمند بوده و ما از آن بی اطلاع هستیم؟ این غذاها چه مزیتی دارند؟
آیا می‌توانند در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای همچون دیابت، پرفشاری خون، چربی و کلسترول بالا و بیماری‌های قلبی ـ عروقی و حتی سرطان موثر باشد؟ کدامیک از غذاهایی که در روز مصرف می‌کنیم فراسودمند است؟
غذاهای فراسودمند یا عملگرا شبیه غذاهای متعارف و معمول روزانه ماست، اما وقتی مصرف می‌شود علاوه بر خواص تغذیه‌ای، مزایای سلامت بخشی از خود نشان می‌دهد که خطر ابتلا به بیماری‌های سخت و مزمن را کاهش می‌دهد. این غذاها حاوی مواد شیمیایی سنتزی نبوده و کاملا طبیعی است.
غذاهای عملگرا هم خود حاوی مزایای سلامت بخش است و هم می‌توان ترکیبات مضر آنها را حذف و یک یا چند ترکیب طبیعی سودمند به آن افزود.
به عنوان مثال ماست یک فرآورده لبنی سودمند و مغذی است که با حذف چربی و افزودن باکتری‌های پروبیوتیک آن را فراسودمند می‌کند.
این محصول اثراتی فراتر از محتوای مواد مغذی خود داشته و به واسطه باکتری‌های مفید پروبیوتیک مزایای فیزیولوژیک آن ارتقا و موجب افزایش عملکرد جسمی و ذهنی ما می‌شود و به میزان زیادی ریسک ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای را کاهش می‌دهد.
مهم‌ترین اثرات غذاهای فراسودمند تقویت سیستم ایمنی بدن، دارا بودن ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی، سم‌زدایی و اثرات ضدالتهابی است البته لازم است بدانید موثر بودن غذاهای فراسودمند در یک فرد به معنی اثربخش بودن آن در دیگر افراد نیست و عوامل بسیاری در اثربخش بودن این فرآورده‌ها نقش دارد.
مهم‌ترین غذاهایی که خصوصیات عملگرایی آن تا‌کنون مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است فرآورده‌های پروبیوتیک، میوه‌ها و سبزیجات رنگی، محصولات سبوس‌دار، غذاهای حاوی اسیدهای چرب غیراشباع و گیاهان سنتی و دارویی است.
خوشمزه یا بدمزه فرآورده‌های پروبیوتیکی بخورید
گاهی برخی خانواده‌ها از مصرف محصولات پروبیوتیک بخصوص فرآورده‌های لبنی همچون شیر، ماست یا پنیر پروبیوتیکی اجتناب می‌کنند.
به عقیده آنها این محصولات در مقایسه با انواع فراورده‌های سنتی یا پرچرب لبنی طعم لذیذی ندارد و حتی از رغبت آنها به مصرف فرآورده‌های لبنی می‌کاهد، اما باید بدانید پروبیوتیک‌ها توده فعال و زنده‌ای از میکروب هاست که با حضور در دستگاه گوارش موجب تقویت و رشد میکروب‌های مفید مقیم در روده‌ها می‌شود.
این میکروب‌ها جذب مواد معدنی بویژه کلسیم و منیزیم را از لوله گوارش افزایش می‌دهد و خطر چاقی و دیابت نوع 2 را کم می‌کند. از سوی دیگر پروبیوتیک‌ها از علائم تحمل نکردن لاکتوز شیر می‌کاهد و با تقویت سیستم ایمنی، مقاومت بدن را در برابر بیماری‌ها بیشتر می‌کند.
همچنین به میزان زیادی از سمی بودن و جهش‌زایی ترکیبات دفعی به جای مانده در لوله گوارش و از شدت عفونت‌های شایع مجرای تناسلی خانم‌ها می‌کاهد.
یکی از مهم‌ترین آثار استفاده از محصولات پروبیوتیک کمک به کاهش کلسترول خون است. به طوری که تحقیقات نشان داده است مصرف دو تا چهار هفته فرآورده‌های لبنی پروبیوتیک همچون ماست اثرات قابل توجهی در تنظیم چربی خون دارد.
لازم است بدانید کفیر هم نوعی نوشیدنی پروبیوتیکی است که اثرات مقابله آن با جهش‌زایی و عفونت‌های ویروسی و قارچی به اثبات رسیده است.
این را هم بدانید باکتری‌های پروبیوتیک بیشتر از یک هفته یا حداکثر ده روز زنده نمی‌مانند و مصرف کم آن مفید نخواهد بود. مصرف این نوع محصولات برای کودکان زیر یک‌سال باید تحت نظر پزشک مربوط باشد.
میوه‌های و سبزی‌‌های فرا سودمند
امروزه تحقیقات وسیعی در مورد عملگرا بودن میوه و سبزی‌ها با رنگ‌های زرد، نارنجی و سبز به عمل آمده است.
اثرات فراسودمند این گیاهان به محتوای فیبری و برخی ترکیبات موجود در آنها همچون فلاونوییدها و رنگدانه‌های آنتی اکسیدانی نسبت داده شده است.
رنگدانه‌ها در میوه‌ها و سبزیجاتی همچون هویج، ترب، گوجه‌فرنگی، اسفناج، پرتقال، نارنگی، زردآلو، انبه، هلو، شلیل، طالبی، هندوانه، کدو حلوایی، نخود‌فرنگی، ذرت شیرین و فلاونوییدها در لوبیای سویا، چای، کاکائو، کلم بروکلی، سیر، زردچوبه، گیلاس ترش و بسیاری از توت‌ها به وفور یافت می‌شود.
این ترکیبات می‌توانند رادیکال‌های مضر حاصل از واکنش‌های اکسایشی ایجاد شده در بدن را خنثی و از بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی، آسم، ورم مفاصل و اختلالات بینایی بکاهند.
لازم است بدانید حرارت یا پخت ملایم و کوتاه‌مدت سبزی‌ها و میوه‌های رنگی در مقدار کمی روغن گیاهی می‌تواند میزان جذب رنگدانه‌ها را تا چند برابر افزایش دهد.
به عنوان مثال قدرت جذب رنگدانه گوجه‌فرنگی در محصولات فرآوری شده آن همچون رب و سس بالاست. همچنین اختلاط شیر با آب هویج به سبب چربی شیر به جذب بهتر رنگدانه‌های هویج کمک خواهد کرد.
البته بد نیست بدانید دریافت ترکیبات آنتی‌اکسیدانی از رژیم غذایی در مدت زمان کوتاه تاثیر چندانی بر سلامت یا جلوگیری از بروز بیماری‌ها نخواهد داشت.
دریافت زیاد این ترکیبات هم هیچ نوع عارضه جانبی یا علائم مسمومیتی ندارد و تنها زیاده‌روی در میوه‌های زرد و نارنجی موجب تغییر رنگ پوست بویژه در نواحی دست، پا و صورت می‌شود.
عملگرایی برخی از ادویه‌ها
برخی افراد عقیده دارند استفاده از مواد گیاهی و ادویه‌ها درغذاها فقط عاملی برای بهبود رنگ و طعم غذاست و اغلب از اثرات درمانی و خواص فراسودمند آن بی‌خبرند، اما مطالعات نشان داده است ادویه‌ها دارای ترکیبات مختلفی هستند و هر کدام خواص درمانی اثبات شده‌ای دارند.
به عنوان مثال آویشن درمان‌کننده آلودگی و انگل‌های کرمی شکل روده است و اثرات ضدمیکروبی دارد. شیرین بیان برای درمان اختلالات گوارشی موثر است.
زنجبیل اثرات ضدالتهابی و ضدمیکروبی دارد و باعث افزایش حرکات لوله گوارشی می‌شود و به حالت ارتجاعی عروق خونی کمک می‌کند.
دارچین اثرات ضدقارچی، ضداسهالی و تسکین‌دهندگی دارد و مصرف منظم آن یک عامل کمک‌کننده در پیشگیری از دیابت نوع 2 است. نعناع از گرفتگی عضلانی می‌کاهد و داروی موثر مشکلات گوارشی است.
فلفل سامانه دفاعی بدن را تحریک و تقویت کرده و از شکل‌گیری تومورها جلوگیری می‌کند.
حتی نمک رژیمی کم سدیم که پتاسیم، جایگزین نیمی از سدیم آن شده را هم می‌توان نوعی محصول فراسودمند دانست، چرا که به میزان زیادی از پرفشاری خون می‌کاهد. در میان گیاهان سنتی دارویی هم جین سینگ، گوارانا و جینکو عملکرد بالایی از نظر فیزیکی و روانی دارد.
تحقیقات نشان داده است طی شش سال اخیر درمیان غذاهای فراسودمند مصرف فرآورده‌های لبنی پروبیوتیک رشد چشمگیری داشته و یکی از اقلام اصلی سبد خانوار به شمار می‌رود.
محصولات کم‌نمک، کم‌چرب، کم‌شیرین، غنی‌شده، سبوس‌دار و برخی مکمل‌ها همچون امگا‌ـ3 از جمله فرآورده‌هایی است که می‌توان آنها را فراسودمند دانست.
|
