مطالعه ثمر بخش

مطالعه چیست؟ مطالعه ی ثمر بخش چگونه است؟ از چه طریقی می توان بهتر یاد گرفت و بهتر آموخت؟ چگونه می توان مطالب و کیفیت یادگیری مفاهیم و اصول را در خود ارتقا داد و یادگری را با معنا ساخت؟ همه ی این ها از جمله سؤالاتی است که در ذهن دانش آموز و معلم وجود دارد . حال ما در این مقاله می خواهیم مطالعه ی مؤثر را مرور کنیم. ما می خواهیم هم خودمان بتوانیم مطالعه ی خویش را تقویت کنیم و به همان نسبت که از تدریس و تمرین کسب مهارت می کنیم این مهارت را انتقال دهیم 

قبل از انجام هر کاری باید مراد از انجام آن را دانست لذا اولین گام در این مقاله تعریف مطالعه است 

مطالعه یک فرآیند شرطی و اکتسابی جهت افزایش معلومات است، مطالعه فرآیندی شرطی و اکتسابی است یعنی مرحله به مرحله پیش می رود و دارای بخش های مختلفی مانند، مهارت های قبل از مطالعه ، ایجاد آمادگی، پیش مطالعه و ... است و یک سری شرایطی دارد و از همه مهم تر یعنی عادت دادن به خود در طول سال تحصیلی به یک روش خاص و اکتسابی است یعنی به دست آوردن، پس باید روش مطالعه را یاد گرفت. برای این که ما در مطالعه شرطی شویم باید شرایطی را در نظر بگیریم، از جمله مکان مطالعه، زمان مطالعه و روش یا تکنیک مطالعه که به شرح هر یک به اختصار می پردازیم

مکان مطالعه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                  

 

 

 

بهتر است برای مطالعه ی ثمر بخش جای ثابتی را انتخاب کنیم و باز بهتر است پشت میز بنشینیم و مطالعه کنیم. حتی گذشتگان نیز روی زمین درس نمی خوانده اند و از میزهای کوچکی برای کارهای نوشتنی و خواندنی خود استفاده می کرده اند . در مورد نور مکان مطالعه بهتر است از دو ترکیب نوری هم طیف زرد و هم طیف سفید استفاده کنیم تا چشم ها خسته نشوند

پس استفاده از لامپ مهتابی نور مطالعه این است که حتماً در زمان مطالعه پیرامونتان روشن باشد و فقط محلی که درس می خوانید روشن نباشد

دمای اتاق باید حدود 25 درجه ی سانتیگراد باشد. منظور این است که وقتی با لباس راحتی در اتاق خود نشسته اید احساس گرمای زیاد و یا سرما نکنید چرا که یکی از عوامل حواس پرتی و ایجاد خواب آلودگی دمای زیاد اتاق است

دکور اتاق هرچه ساده تر و ثابت تر باشد بهتر است. به عبارت دیگر دکور اتاق را مرتّب تغییر ندهید و چیزی که تداعی کننده ی خاطره ی خاصّی باشد در اتاقتان وجود نداشته باشد. هرچقدر فضای دیدتان هنگام مطالعه محدودتر باشد میزان حواس پرتی تان هم کم تر خواهد بود

بهترین جا برای درس خواندن منزل است ولی اگر نمی توانید در خانه درس بخوانید به هر دلیل اعم از جمعیت زیاد خانه، سر و صدای زیاد و ... از فرهنگ سرا ها یا کتابخانه ها استفاده کنید. بعضی از افراد در مورد نقش موسیقی هنگام مطالعه نظرات ضدّ و نقیضی دارند ولی خلاصه ی مطلب این است که درس خواندن با موسیقی، هماهنگ و جور نیست پس سعی کنید صادقانه درس بخوانید و با خود رو راست باشید تا موفّق شوید

:

زمان مطالعه

هیچ قانونی برای زمان مطالعه نداریم هر وقت که راحت بودید چه صبح زود و چه شب تا دیر وقت می توانید مطالعه کنید و درس بخوانید. ولی سه زمان در یادگیری خیلی مهم است که بهتر است در این زمان ها مطالعه کنید

اول صبح: چون تازه از خواب بیدار شده اید و ذهنتان منع قبلی ندارد . مطالب را به راحتی در خود نگه می دارد پس در برنامه ی روزانه خود طوری عمل کنید که حتماً اول صبح ها نیم یا یک ساعت بتوانید درس بخوانید

آخر شب: به دلیل این که بعد از درس می خوابید و منع بعدی ندارید پس مطالب فرصت پیدا می کنند تا از نیمکره ی راست که جایگاه حافظه ی کوتاه مدت است وارد نیمکره ی چپ که جایگاه حافظه ی بلند مدت است، شوند. برای همین یادگیری افزایش پیدا می کند

 

دو ساعت قبل از غروب آفتاب: به دلیل کاهش اشعه ی کیهانی و نوع رابطه خورشید با زمین اختلال حواس در این زمان کم می شود، پس سعی کنید از این زمان به خوبی جهت مطالعه ی ثمربخش استفاده کنید. البته این سه زمان برای درس خواندن مناسب هستند ولی نباید زمان های دیگر را از دست بدهید

 

از جمله موارد دیگری که برای مطالعه ی ثمربخش باید رعایت شود و در حیطه ی زمان مطالعه می گنجد، با معده ی پر و خالی درس خواندن است که هر دو مضر است

:

روش یا تکنیک مطالعه

مطالعه ی ثمربخش باید بر اساس یکی از سیستم های مطالعاتی باشد تا بازده کاری افزایش یابد « مُسخاب» م س خ ا ب اوّل کلمات زیر است

مرور ، سؤال، خواندن، ازبرخوانی، و بازخوانی

رعایت مراحل زیر شاگرد را به صورت فعّال در جریان یادگیری درگیر می سازد و زمینه هایی را برای تمرین اطلاعات تازه ای که شاگرد فرا گرفته است، فراهم می آورند

گام 1: مرور

برای آموختن اطلاعات جدید، اولین گام مرور کلی است. شما احتمالاً خواهید توانست گام نخست را با نگاه بر خلاصه ی فصول کتاب انجام دهید این کار به شما کمک خواهد کرد که اطلاعات هر فصل را با تجارب قبلی خود پیوند زنید و دانش مربوط را در ذهن خویش فعّال سازید

گام 2: سؤال

سؤال به شما کمک می کند که به صورت فعّال با مواد خواندنی درگیر شوید. در ضمن مرور فصول از خود سؤالاتی بپرسید یعنی عناوین اصلی و فرعی هر فصل را به « سؤالات باز» تبدیل کنید

تدبیر این است که هدف های خود را به صورت سؤال مشخص کنید و مطالب جدید را با آن چه از قبل یاد گرفته اید ربط دهید. این گام در حد زیادی معناداری اطلاعات جدید را افزایش می دهد و شما را به صورت فعال درگیر می کند. این کار همچنین به شما کمک می کند که سؤالات امتحانی را پیش بینی کنید

گام 3: خواندن

مطالب را بخوانید. در ضمن مطالعه سعی کنید که سؤالاتی را که در گام 2طراحی کرده اید پاسخ دهید و آن چه را می خوانید با دانسته های قبلی خود ربط دهید

گام 4: از برخوانی

به محض آن که مطالعه ی یک قسمت را تمام کردید، توقّف و تلاش کنید سؤالاتی را که درباره ی آن قسمت طراحی کرده اید پاسخ دهید. این تمرین فعّال به شما کمک می کند که از طریق ربط دادن مطالب جدید اطلاعات قبلی، به متن مزبور معنا ببخشید

گام 5:بازخوانی

جریان بازخوانی موجب صرفه جویی در وقت شما می شود. زیرا ضروری نیست که تمام مطالبی را که قبلاً مطالعه کرده اید، دوباره بخوانید به جای آن، بر سؤالاتی که برایتان مشکل است تمرکز و بخش های مشکل متن را مطالعه کنید تا بتوانید سؤالات را پاسخ دهید

این گام، ارزیابی یادگیری شماست و در جایی که نیاز باشد امکان تمرین بیش تری را برای شما فراهم می آورد

با این 5 گام نه تنها می توانید توانایی مطالعه ی خویش را تقویت کنید بلکه می توانید آن را به دیگران نیز آموزش دهید

سخن آخر

در انتها نکات مهم و کلیدی که می توانند کمک کنند تا یک حالت خوب را به مدت طولانی حفظ کنید و خود را با آن سازگار سازید؛ را بیان می کنیم

برای گرفتن تصمیم جدید نباید تصمیم بزرگی را در ابتدا اتخّاذ کرد. بلکه باید از تصمیم های کوچک شروع کرد. یعنی دانش آموزی که عادت ندارد درس بخواند نباید با یک برنامه ی 10 ساعته آغاز کند بلکه باید با یک برنامه ی 2 ساعته شروع کند. برای این که بتواند این روند را ادامه بدهد

در موقع ایجاد عادت جدید راندمان بین 21 تا 40 روز کاهش پیدا می کند. یعنی هر فردی که می خواهد رفتار جدیدی را آغاز کند باید بداند که در مرحله ی اول نه تنها اتفّاق مثبت خاصی نمی افتد بلکه اتفاقات منفی نیز پیش می آید یعنی راندمان کم می شود مثل این که فرد مریض می شود یعنی اگر فرد می خواهد عادتی را در خود ایجاد کند باید ریاضت بکشد و خوشبختانه از آن جا که نام انسان از دو ریشه ی انس و نسیان گرفته شده است ، سریع یک وضعیت را فراموش «نسیان» و به وضعیت جدید «انس» می گیرد

منتظر نقطه ی آغاز برای شروع تحوّل جدید نباشید

نگویید از اول هفته شروع می کنم و یا از اول ماه درس می خوانم

هر وقت خواستید تغییری در خود ایجاد کنید آن زمان مناسب است و می تواند آغاز حرکت باشد

شیوه ی صحیح مطالعه در دروس چیست؟

خواندن مقاله ی بسیار خوب زیر را به شما پیش نهاد می کنیم. چند بار با دقت مطالعه کنید:

روش های صحیح مطالعه، یادگیری

بارها شنیده ایم که دانش آموز یا دانشجویی می گوید: "دیگر حال و حوصله خواندن این کتاب را ندارم" یا "آن قدر از این کتاب خسته شده ام که قابل گفتن نیست" و یا "هر چقدر می خوانم مثل اینکه کمتر یاد می گیرم" و یا "10 بار خواندم و تکرار کردم ولی بازهم یاد نگرفتم".

به راستی مشکل چیست؟ آیا برای یادگیری درس واقعاً باید 10 بار کتاب را خواند؟ آیا باید دروس خود را پشت سرهم مرور کرد؟ و آیا باید ده ها بار درس را تکرار کرد تا یاد گرفت؟ مطمئناً اگر چنین باشد، مطالعه کاری سخت و طاقت فرسا است. اما واقعیت چیزی دیگر است. واقعیت آن است که این گروه از فراگیران، روش صحیح مطالعه را نمی دانند و متاسفانه در مدرسه و دانشگاه هم چیزی راجع به چگونه درس خواندن نمی آموزند. یادگیری و مطالعه، رابطه ای تنگاتنگ و مستقیم با یکدیگر دارند، تا جایی که می توان این دو را لازم و ملزوم یکدیگر دانست. برای اینکه میزان یادگیری افزایش یابد باید قبل از هرچیز مطالعه ای فعال و پویا داشت .

شیوه صحیح مطالعه ،چهار مزیت عمده زیر را به دنبال دارد:

1. زمان مطالعه را کاهش می هد.

2. میزان یادگیری را افزایش میدهد.

3. مدت نگهداری مطالب در حافظه را طولانی تر می کند.

4. بخاطر سپاری اطلاعات را آسانتر می سازد.

برای داشتن مطالعه ای فعال و پویا نوشتن نکات مهم درحین خواندن ضروری است تابرای مرور مطالب، دوباره کتاب رانخوانده و در زمانی کوتاه از روی یادداشت های خود مطالب را مرور کرد.

یادداشت برداری، بخشی مهم و حساس از مطالعه است که باید به آن توجهی خاص داشت. چون موفقیت شما را تا حدودی زیاد تضمین خواهد کرد و مدت زمان لازم برای یادگیری را کاهش خواهد داد. خواندن بدون یادداشت برداری یک علت مهم فراموشی است.



شش روش مطالعه

1. خواندن بدون نوشتن خط کشیدن زیرنکات مهم حاشیه نویسی خلاصه نویسی کلید برداری خلاقیت و طرح شبکه ای مغز خواندن بدون نوشتن: روش نادرست مطالعه است . مطالعه فرآیندی فعال و پویا است وبرای نیل به این هدف باید از تمام حواس خود برای درک صحیح مطالب استفاده کرد. باید با چشمان خود مطالب را خواند، باید در زمان مورد نیاز مطالب را بلند بلند ادا کرد و نکات مهم را یادداشت کرد تا هم با مطالب مورد مطالعه درگیر شده و حضوری فعال و همه جانبه در یادگیری داشت و هم در هنگام مورد نیاز ، خصوصا" قبل از امتحان ، بتوان از روی نوشته ها مرور کرد و خیلی سریع مطالب مهم را مجددا" به خاطر سپرد .

2. خط کشیدن زیر نکات مهم :این روش شاید نسبت به روش قبلی بهتر است ولی روش کاملی برای مطالعه نیست چرا که در این روش بعضی از افراد بجای آنکه تمرکز و توجه بروی یادگیری و درک مطالب داشته باشند ذهنشان معطوف به خط کشیدن زیر نکات مهم می گردد .حداقل روش صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم به این صورت است که ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را کاملا" درک کنند و سپس زیر نکات مهم خط بکشند نه آنکه در کتاب بدنبال نکات مهم بگردند تا زیر آن را خط بکشند.

3. حاشیه نویسی: این روش نسبت به دو روش قبلی بهتر است ولی باز هم روشی کامل برای درک عمیق مطالب و خواندن کتب درسی نیست ولی می تواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیتی چندان برخوردار نیستند مورد استفاده قرار گیرد.

4. خلاصه نویسی: در این روش شما مطالب را می خوانید و آنچه را که درک کرده اید بصورت خلاصه بروی دفتری یادداشت می کنید که این روش برای مطالعه مناسب است و از روش های قبلی بهتر می باشد چرا که در این روش ابتدا مطالب را درک کرده سپس آنها را یادداشت می کنید اما بازهم بهترین روش برای خواندن نیست .

5. کلید برداری: کلید برداری روشی بسیار مناسب برای خواندن و نوشتن نکات مهم است . در این روش شما بعد از درک مطالب، بصورت کلیدی نکات مهم را یادداشت می کنید و در واقع کلمه کلیدی کوتاه ترین، راحت ترین، بهترین و پر معنی ترین کلمه ای است که با دیدن آن، مفهوم جمله تداعی شده و به خاطر آورده می شود .

6. خلاقیت و طرح شبکه ای مغز: این روش بهترین شیوه برای یادگیری خصوصاً فراگیری مطالب درسی است. در این روش شما مطالب را می خوانید بعد از درک حقیقی آنها نکات مهم را به زبان خودتان و بصورت کلیدی یادداشت می کنید و سپس کلمات، کلیدی را بر روی طرح شبکه ای مغز می نویسد ( در واقع نوشته های خود را به بهترین شکل ممکن سازماندهی می کنید و نکات اصلی و فرعی را مشخص می کنید) تا در دفعات بعد به جای دوباره خوانی کتاب، فقط به طرح شبکه ای مراجعه کرده و با دیدن کلمات کلیدی نوشته شده بروی طرح شبکه ای مغز، آنها را خیلی سریع مرور کنید. این روش درصد موفقیت تحصیلی شما را تا حدود بسیار زیادی افزایش می دهد و درس خواندن را بسیار آسان می کند و بازده مطالعه را افزایش می دهد.


شرایط مطالعه

به کارگیری شرایط مطالعه یعنی بهره وری بیشتر از مطالعه

شرایط مطالعه، مواردی هستند که با دانستن، به کارگیری و یا فراهم نمودن آنها، می توان مطالعه ای مفیدتر با بازدهی بالاتر داشت و در واقع این شرایط به شما می آموزند که قبل از شروع مطالعه چه اصولی را به کار گیرید، در حین مطالعه چه مواردی را فراهم سازید و چگونه به اهداف مطالعاتی خود برسید و با دانستن آنها می توانید با آگاهی بیشتری درس خواندن را آغاز کنید و مطالعه ای فعال تر داشته باشید :

1. آغاز درست: برای موفقیت در مطالعه ،باید درست آغازکنید.

2. برنامه ریزی: یکی از عوامل اصلی موفقیت، داشتن برنامه منظم است .

3. نظم و ترتیب: اساس هر سازمانی به نظم آن بستگی دارد .

4. حفظ آرامش: آرامش ضمیر ناخود آگاه را پویا و فعال می کند.

5. استفاده صحیح از وقت: بنیامین فرانکلین: "آیا زندگی را دوست دارید؟ پس وقت را تلف نکنید زیرا زندگی از وقت تشکیل شده است ."

6. سلامتی و تندرستی: عقل سالم در بدن سالم است.

7. تغذیه مناسب: تغذیه صحیح نقش مهمی در سلامتی دارد.

8. ورزش: ورزش کلید عمر طولانی است.

9. خواب کافی: خواب فراگیری و حافظه را تقویت می کند.

10. درک مطلب: آنچه در حافظه بلند مدت باقی می ماند، معنی مطالب است .


چند توصیه مهم که باید فراگیران علم از آن مطلع باشند: 

حداکثر زمانی که افراد می توانند فکر خود را بروی موضوعی متمرکز کنند بیش از 30 دقیقه نیست، یعنی باید سعی شود حدود 30 دقیقه بروی یک مطلب تمرکز نمود و یا مطالعه داشت و حدود 10 الی 15 دقیقه استراحت نمود سپس مجدداً با همین روال شروع به مطالعه کرد. 

پیش از مطالعه از صرف غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید و چند ساعت پس از صرف غذا مطالعه نمائید. چون پس از صرف غذای سنگین بیشتر جریان خون متوجه دستگاه گوارش می شود تا به هضم و جذب غذا کمک کند و لذا خون رسانی به مغز کاهش می یابد و از قدرت تفکر و تمرکز کاسته می شود. از مصرف دارو هم خودداری فرمائید همچنین غذاهای آردی مثل نان و قندی قدرت ادراک و تمرکز را کم می کند نوشابه های گازدار هم همین طور هستند. 
ذهن آدمی با هوش است اگر یادداشت بردارید خود را راحت از حفظ و بیاد سپاری مطالب می کند و نیز همزمان نمی توانید هم مطلبی را بنویسید و هم گوش دهید. پس در حین مطالعه لطفاً یادداشت برداری نمائید

فهرست منایع

1-

گلاور ، جان ای،برونینگ، راجراچ : روان شناسی تربیتی اصول و کاربرد آن ، مرکز نشر دانشگاهی ، تهران ، 1381

2-

کاکیا ، لیدا: نگرشی نو به تربیت جوان ، انتشارات تابان ، 1381

3-

کاکیا، لیندا: نگرشی نو به تربیت فرزند ، انتشارات اقاقی، 1378

4-

کاکیا، لیدا: نگرشی نو به افت تحصیلی، انتشارات اقاقی ، 1379

:

 


موضوع مطلب :

سه شنبه 91 آبان 30 :: 6:12 عصر